In het nawoord van zijn graphic novel
Om mekaar in Dokkum steekt auteur Guido van Driel de hand
in eigen boezem. Over zijn tekenstijl zegt hij, "Ik heb
altijd moeite gehad om aan een belangrijk gebod van het stripmakersmétier
te voldoen, namelijk om ieder personage plaat na plaat (...)
op zichzelf te laten lijken." Het lijkt bijna een voorbehoud
aan het adres van critici, een excuus voor zijn eigen technische
onvolkomenheden. Daarmee doet Van Driel zijn nieuwste werk
echter tekort. Om mekaar in Dokkum is een maatschappelijk
actueel stripalbum, een verhaal met meerdere lagen en bovenal
een graphic novel met een eigen visie.
De gebeurtenissen voltrekken zich
over twee schijven, twee verhaalstrengen die elkaar op het
eerste gezicht niet raken, maar die na verloop van tijd door
het toeval onlosmakelijk met elkaar verbonden blijken. Eerst
maken we kennis met Eduardo Jondo, een vluchteling uit Angola
die in het asielzoekerscentrum in Dokkum wacht op uitspraak
van de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Wat hem in zijn
geboorteland is overkomen, is zo vreselijk, dat hij daar niet
over praat en die houding helpt niet bij het verkrijgen van
een verblijfsvergunning. Eveneens in Dokkum treffen we de
Amsterdamse crimineel Ronnie, samen met zijn lijfwacht Janus.
Zij zijn op zoek naar de persoon die de onderwereldbaas enkele
maanden eerder tijdens een dansfeest wilde liquideren als
wraak voor wat Ronnie diens dochter ooit heeft aangedaan.
Sinds de aanslag is Ronnie echter een ander mens geworden
en Janus vraagt zich af of hij nog wel de juiste man voor
zijn werk is. Uiteindelijk komen de parallelle verhalen samen.
Het verhaal over Ronnie is opgebouwd
uit een verzameling gangsterclichés. Dat begint al
in de eerste scène, een flashback naar het jaar 1975,
wanneer Ronnie's vader hem op pijnlijke wijze laat voelen,
dat je nooit iemand anders dan jezelf moet vertrouwen. Ook
elementen als wraak, de moordaanslag, ja, zelfs de twijfelende
lijfwacht zijn geschreven volgens de geijkte patronen van
het genre. Alleen Ronnie zelf, die direct na de aanslag het
gevoel had dat hij buiten zijn lichaam trad en daardoor op
een heel andere manier in het leven staat, kan zich aan de
stereotypen onttrekken. Zijn karakter is ongrijpbaar, zoals
iemand die twijfels heeft over de zin van het leven ongrijpbaar
kan zijn. De verhaalstreng over Eduardo bevat interessante
maatschappijkritiek en een vleugje geschiedenis over Dokkum,
waardoor de clichés daar niet de overhand krijgen,
maar ook deze asielzoeker blijft ongrijpbaar. Vanwege de taal,
maar vooral vanwege zijn verleden. Dat het verhaal eindigt
met een plaat waarop de twee in stilte naar de horizon kijken,
is dus treffend en poëtisch, al gaat daar wel een anticlimax
aan vooraf.
Van Driels tekenwerk blinkt, zoals
hij zelf toegeeft, niet uit in het hanteren van een consistente
stijl. Zeker in het begin, wanneer binnen een beperkt aantal
pagina's meerdere malen van tijd en locatie wordt gewisseld,
is het onderscheiden van de personages soms onmogelijk. In
het verdere verloop geschiedt het herkennen voornamelijk aan
de hand van de kleding, die dan gelukkig wel hetzelfde blijft.
En ondanks een oog voor sfeervolle composities staat het vreemde
perspectief soms een werkelijk effectieve vertelwijze in de
weg. Van Driel onderscheidt zich echter door de manier waarop
hij zijn werk schildert. De zachte tinten geven elke pagina
iets dromerigs, een etherische sfeer die prima past bij de
opzet van het verhaal, waarbij veelvuldig gebruik wordt gemaakt
van een vertelstem en waar balloons dezelfde rechthoekige
vorm hebben als de tekstkaders. Het verschil tussen dialoog
en tekstkader is hierdoor vaak even onduidelijk, maar het
werkt omdat het bijdraagt aan het vasthouden van een ingetogen
vertelritme.
Om mekaar in Dokkum is een boeiende
graphic novel van Nederlandse makelij. Van Driel werkt via
algemene stereotypen toe naar de kern van de zaak en hij raakt
daarbij bovendien aan maatschappelijke kwesties die overtrokken
doch daardoor scherp worden neergezet. Natuurlijk zijn de
thematiek en structuur niet vernieuwend. Natuurlijk is de
drang naar catharsis enigszins geforceerd. Natuurlijk storen
de paar spelfouten en ja, natuurlijk is het tekenwerk aan
de houterige kant. Aan de inhoud doet dat niets af. Van Driel
bewijst zijn status als eigenzinnige stripmaker die de lastige
onderwerpen niet uit de weg gaat. En dat telt.
om mekaar
in dokkum
- oog & blik (full color, 128 pagina's) door:
guido van driel uitgegeven: november 2004