Begin jaren negentig werd Peter David
binnengehaald bij X-Factor. Na het vertrek van Chris Claremont
als architect van de X-titels klonk de roep om vernieuwing
en dat was een uitdaging die David aandurfde. Natuurlijk werd
tekenaar Larry Stroman binnen afzienbare tijd door de kersverse
uitgeverij Image Comics weggekaapt en David ontdekte gedurende
die periode dat hem niet de creatieve ruimte werd gegund die
hij wilde hebben. Nu is hij geen man van compromissen, vandaar
dat hij medio 1993 de serie de rug toekeerde. Vlak vóór
Davids vertrek werd Joe Quesada aangesteld als nieuwe tekenaar
en hoewel dit duo slechts een handjevol nummers heeft gemaakt,
dringt zich de vraag op hoe goed de serie had kunnen worden
als ze niet allebei waren vertrokken.
Hun eerste gezamenlijke werk is X-Factor
#87, een nummer waarin alle conventies voor het maken van
een superheldencomic worden genegeerd. In een tijd waar een
comic zonder twee actiescènes godslastering was, beperkt
de plot zich namelijk tot dialogen. Na een traumatische ervaring
moeten de leden van X-Factor één voor één
langs bij een psychiater, wiens identiteit aan het eind van
het verhaal wordt onthuld. Het begint met Rahne Sinclair,
die wordt ontmaskerd als een meisje dat op zoek is naar een
autoriteitsfiguur en haar eigen identiteit. Vervolgens legt
Pietro Maximoff uit wat het is om als de snelle Quicksilver
door het leven te moeten, laat de psychiater Lorna Dane zelf
de vinger op de zere, psychische plek leggen en ontpopt Guido
zich tot iemand die zijn innerlijke pijn verbergt onder humor.
Jamie Madrox kan oneindig duplicaten maken, maar is van binnen
vooral eenzaam en tenslotte geeft Alex Summers toe dat hij
ernstig lijdt onder de druk van de verwachtingen en het moeten
presteren als teamleider.
Strikt beschouwd, is het verhaal weinig
meer dan pure karakterisatie. Hoewel de onthulling aan het
eind, waar duidelijk wordt wie de psychiater nu precies is,
voor een aardige verrassing zorgt, is die identiteit niet
van groot belang. Niet belangrijk is wie met de leden van
X-Factor praat, maar dát iemand met hen praat en als
klankbord fungeert. Verder moeten de dialogen min of meer
zichzelf hebben geschreven, want de uitdieping van de personages
is volledig in overeenstemming met hun karakter en hun verleden.
Wat dat betreft, is derhalve niet zozeer sprake van uitdieping,
maar wordt eerder onder woorden gebracht wat op basis van
recente gebeurtenissen de emotionele gevolgen voor de hoofdrolspelers
zijn. Daarbij wordt vooral bij Pietro, Lorna, Guido en Jamie
nadrukkelijk gezocht naar de ironie van hun situatie. Mede
hierdoor leest het verhaal heel gemakkelijk weg. De dialogen
ontvouwen zich op een logische manier, zijn vanwege de geboden
inzichten toch vaak verrassend en bereiken middels een vrij
laag tempo de gewenste diepte. Wie dacht dat de nieuwe X-Factor
een allegaartje van bij elkaar geraapte superhelden was, komt
bedrogen uit: het zoeken naar en het verbergen van de eigen
identiteit is een thema dat past bij de personages en zeker
de X-titels van toen.
Zoals ooit eerder is opgemerkt, is
Quesada's tekenwerk gedurende de jaren aan vele modegrillen
onderhevig geweest. Desondanks is de kern van zijn stijl altijd
zeer open geweest, met veel aandacht voor onconventionele
lay-outs, dynamische composities en overdreven gezichten met
grote ogen. Niet alle klassieke elementen van zijn werk zijn
in deze comic waarneembaar, maar de effectiviteit van de uitnodigende
gezichten is toch onmiskenbaar. Daarnaast ontpopt Quesada
zich hier al als een tekenaar die prima kan inspelen op de
wensen van een schrijver. Het visueel aantrekkelijk houden
van een verhaal waarin uitsluitend wordt gepraat, is geen
gemakkelijke opgave. Samen met David laat hij echter de lichaamstaal
van de hoofdrolspelers spreken: ze zijn nerveus, spelen met
een jojo of een puzzel en wandelen ongeduldig heen en weer.
Er is van alles te zien, zonder dat het de aandacht afleidt.
Afgezien van het soms te fantasieloze inktwerk, kunnen deze
tekeningen zich redelijk goed meten met moderner werk.
Op basis van X-Factor #87 staat als
een paal boven water dat de serie gouden tijden tegemoet was
gegaan indien David en Quesada langer hadden samengewerkt.
Ze voelen elkaar voortreffelijk aan en hun wederzijds respect
is ondanks de veranderde omstandigheden zelfs vandaag de dag
merkbaar. Dit losstaande verhaal is een mooi bewijs van hoe
Quesada overweg kan met de subtiliteiten uit het script van
David. Dat het tevens een toegankelijke comic is die op messcherpe
manier een zestal psychologisch ontleedt, onderstreept de
kwaliteiten van de makers. Bij discussies over Davids periode
als schrijver van X-Factor wordt bijna zonder uitzondering
gesproken over zijn werk met Stroman, maar eigenlijk is dit
nummer zijn beste.
x-factor
#87
- marvel comics (full color, 32 pagina's) door:
peter david & joe quesada uitgegeven:
februari 1993