Regisseur Hany Abu-Assad begeeft zich
in zijn Paradise Now op paden die in de filmwereld weinig
eerder werden betreden. Anderhalf uur lang laat hij zien hoe
twee jongemannen uit de stad Nablus op de Westelijke Jordaanoever
zich voorbereiden op het plegen van een bloederige zelfmoordaanslag
in Tel Aviv. Daarbij schenkt hij geen aandacht aan de clichés
die doorgaans met deze thematiek gepaard gaan en alleen dat
al maakt de film tot een bijzondere ervaring.
De twee jongemannen zijn Said (Kais
Nashef) en Khaled (Ali Suliman), beide automonteur en beide
met weinig interesse in hun bestaan. Ze beschouwen zichzelf
als wandelende doden, een statement met meer politieke lading
dan de beelden zelf. Om die reden voelen ze zich erg vereerd
wanneer ze worden benaderd voor het uitvoeren van een zelfmoordaanslag.
Het is een droom die uitkomt, want bij gebrek aan strijdmiddelen
is hun eigen leven hun machtigste wapen, zo is de redenering.
Wanneer ze hun plan willen uitvoeren, raken de twee gescheiden
en dwaalt Said een tijd lang door Tel Aviv. Langzaam gaat
hij twijfelen. Zijn eenzame voettocht wordt een metafoor voor
het conflict, maar de uiteindelijke uitkomst blijkt onvermijdelijk.
Met de keuze voor het onderwerp onderscheidt
het scenario van de film zich op voorhand. Maar meer nog onderscheidt
het zich door de wijze waarop de materie wordt behandeld.
Dat is namelijk zonder de overbekende clichés van gruwelijke
aanslagen en de bijbehorende slachtoffers, zonder moreel oordeel
en dus zonder de onderliggende boodschap. Het werkt, temeer
omdat iedere andere keuze de persoonlijke aanpak, de nadruk
op het duo, onmogelijk had gemaakt. Inhoudelijk wordt echter
vaak gezondigd met clichés, maar dan zijn het clichés
over oorlogsretoriek, sterfbereidheid en uiteraard een verplichte
romance, die lijkt toegevoegd omdat het in films zo hoort.
Paradise Now is een momentopname,
een documentaire die niet meer doet dan vastleggen. Dat doet
het echter met een vindingrijke regie, waarbij het trage verteltempo
ideaal is bij het overbrengen van de belevingswereld van Said
en Khaled, een beklemmende sfeer en een aanpak die afwijkt
van de geijkte patronen. Dat compenseert de aanwezige minpunten.
En dat maakt het tot een scherpe analyse van de betrokken
mensen. Eentje die op slimme wijze aanzet tot nadenken.
paradise
now
- 91 min (hany abu-assad) cast: kais nashef,
ali suliman, lubna azabal, amer hlehel & hiam abbass gezien:
08.11.05 - utrecht, louis hartlooper