In Elephant volgt regisseur Gus Van
Sant een groep scholieren op de dag dat twee van die leerlingen
de school in een bloedbad veranderen. Dat doet hij zo nauwgezet,
dat deze schokkende geweldsescalatie meer vragen oproept dan
beantwoordt. De camera observeert, maar wijst nergens met
een belerende vinger naar de rotte plekken van de moderne
samenleving. Het is net of Van Sant wil zeggen, dat sommige
vragen nu eenmaal geen eenduidig antwoord kennen.
Plaats van handeling is een middelbare
school ergens in Portland, Oregon. Op het eerste gezicht is
het een dag als alle andere. Eentje waarop de leerlingen doen
wat ze altijd doen en worstelen met dezelfde tienerproblemen
waar ze gisteren ook mee worstelden. Of het nu gaat om populaire
jongens, streberige nerds of spijbelende nietsnutten, iedereen
leeft in zijn of haar eigen wereldje. Zo kan het gebeuren
dat niemand doorheeft, dat de dromer Alex (Alex Frost) en
de meeloper Eric (Eric Deulen) met een ijzingwekkende kalmte
hun plannen smeden. Ze brengen de hele school in kaart, bestellen
wapens via internet en hijsen zich vervolgens in een camouflagetenue.
Het doden van medeleerlingen is net zo gemakkelijk als het
spelen van een schietspelletje.
Van Sant kiest hier voor dezelfde
monotone aanpak als in Gerry, zijn vorige productie. Leerlingen
worden in een reeks eindeloze shots gevolgd door de lange
gangen van hun school, waarbij de wisselingen van perspectief
zorgen voor een caleidoscoop aan impressies, doorkijkjes en
losse flarden. Diepgang is hierdoor net zo onhaalbaar als
ongewenst: de banaliteit onderstreept het realisme dat noodzakelijk
is voor het verkrijgen van de juiste impact op het moment
dat Alex en Eric aan het moorden slaan. Dat de cast grotendeels
bestaat uit echte, van straat geplukte scholieren, draagt
daaraan bij. De geloofwaardigheid van de situatie is immers
essentieel.
Zoals gezegd, blijft na afloop de
vraag naar het waarom derhalve pijnlijk onbeantwoord. Invloed
van de media? Nalatige ouders? Onverschillige leraren? Pestende
medeleerlingen? Van Sant laat zien hoe het gebeurt, maar niet
het waarom. De ogen van Alex en Eric verraden niets en juist
die kille, emotieloze leegte maakt van Elephant een overdonderende
ervaring. Soms is de vraag zelf nog veel verontrustender dan
het antwoord.
elephant
- 81 min (gus van sant) cast: alex frost,
eric deulen, john robinson, elias mcconnell, jordan taylor,
carrie finklea, nicole george, timothy bottoms & brittany
mountain gezien: 18.03.04 - utrecht, springhaver