De documentaire over striptekenaar
Roger Crumb was voor regisseur Terry Zwigoff het begin van
een gezonde interesse in allerlei zwartgallige, cynische underground
comics. Die interesse bracht hem op het pad van Daniel Clowes.
Samen werkten ze aan Ghost World, een verfilming van Clowes'
gelijknamige graphic novel waarin de hedendaagse massacultuur
vanuit het oogpunt van twee non-conformistische meisjes wordt
belicht en neergesabeld.
Die twee meisjes zijn de vriendinnen
Enid (lekker eigenzinnig gespeeld door Thora Birch) en Rebecca
(een rol voor Scarlett Johansson). De middelbare school is
eindelijk voorbij, het begeerde diploma is binnen en in de
maanden daarna wordt duidelijk dat Rebecca verder wil met
het 'echte' leven, terwijl Enid blijft hangen in haar rebels
puberale gedrag met een voorliefde voor alles wat retro is.
Het is een voorliefde die haar in aanraking brengt met Seymour
(een briljante Steve Buscemi), een eersteklas loser van rond
de veertig die obsessief oude platen verzamelt. Enid vindt
hem zo'n nerd dat hij bijna weer cool is, maar hun vriendschap
zorgt voor spanning in de vriendschap met Rebecca. Aan Enid
de keuze: volwassen worden of een outsider blijven.
Vooral de eerste helft is een verfrissende
aaneenrijging van anekdotische scènes, met het bezoek
van Enid en Seymour aan een seksshop als absolute hoogtepunt.
Het zijn tevens scènes waarin de vriendschap tussen
Enid en Rebecca scherp wordt neergezet. De twee kraken alles
af wat ook maar een beetje mainstream is, maar groeien na
verloop van tijd uit elkaar. Hoewel het jammer is dat de overkoepelende
plot uiteindelijk deze vertelstructuur (en daarmee ook de
rol van Rebecca) naar de achtergrond verdringt, houden de
acteerprestaties alles overeind. Birch is zowel overtuigend
als vertederend, Johanssons heerlijk donkere stem zorgt voor
een perfect contrast en Buscemi schittert in zijn knulligheid.
Opvallend is het gebrek aan een echte
moraal. Ghost World bekritiseert zonder te veroordelen en
legt de vinger op de zere plek zonder belerend te zijn. Het
symbolisch open einde mag fatalistisch zijn, het past bij
die aanpak. De kijker blijft achter met een mengeling van
neerslachtigheid en onvervalste hoop, hetgeen te danken is
aan het sterke script, de heldere kleuren, de zeer natuurlijke
regie en vooral de charismatische hoofdrolspelers. Voor liefhebbers
van Buscemi: blijven zitten tot na de aftiteling!
ghost
world
- 111 min (terry zwigoff) cast: thora birch,
scarlett johansson, steve buscemi, brad renfro, illeana douglas
& bob balaban gezien: 20.02.02 - utrecht,
camera / studio