Vandaag nemen we afscheid van Stan.
Ik denk dat ik voor u allen spreek als ik zeg, dat het een
apart gevoel is. Want Stan was iemand waarmee wij zijn opgegroeid,
iemand die al tijdens de Tweede Wereldoorlog comics maakte
en iemand die dat ook tot ver na zijn pensioengerechtigde
leeftijd is blijven doen. Wij kunnen ons geen comicwereld
zonder hem voorstellen. Sterker, Stan wás de comicwereld.
Hij was altijd heel vrolijk en hij had altijd een praatje
en een 'Excelsior' over voor een nieuwsgierige fan. De tijd
had helemaal geen vat op hem, zo leek het. Helaas weten wij
nu beter.
Voor de grap heb ik opgezocht, in
welk jaar Stan is geboren. Mijn speurtocht door de encyclopedie
begon in de negentiende eeuw, maar dat bleek ietsje te optimistisch
over de lengte van zijn leven. Uiteindelijk vond ik het enkele
jaren na de Eerste Wereldoorlog. Stan werd geboren op 28 december
1922. En dat is twee dagen voordat de Sovjet Unie officieel
werd uitgeroepen en een eind kwam aan de tumultueuze periode
na de Russische revolutie. Kunt u dat wel bevatten? Stan,
de Stan die we met zijn foto grijnzend in duizenden comics
hebben zien staan, is geboren op een dag dat de Sovjet Unie
nog niet eens bestond, iets wat wij alleen uit de geschiedenisboeken
kennen.
Gelukkig is Stan zelf onderdeel van
de geschiedenis geworden. Hij laat ons niet alleen zijn indrukwekkende
oeuvre na, dankzij zijn gastrollen in praktisch elke superheldenverfilming
van Marvel kunnen we hem weer zien wanneer we willen. Een
saaie zondagmorgen? Laat Stan een hotdog kopen aan het strand
in X-Men. Een regenachtige vrijdagavond? Laat Stan samen met
Lou Ferrigno door het beeld kuieren als bewakers in Hulk.
Niets op televisie op woensdag? Laat Stan dan de post bezorgen
in Fantastic Four. Al die zo zelfgenoegzame filmrollen, waarvan
wij allemaal zeiden dat hij zichzelf ermee voor schut zette,
zullen het afscheid nu draaglijker maken. Als ik heel eerlijk
ben, denk ik dat we Stan maar beter zo kunnen blijven herinneren:
een joviale man die net iets te vaak 'Excelsior' riep.
Want zijn comics, dat blijft een teer
punt. Tijdens zijn hoogtijdagen heeft hij een revolutie ontketend,
dat kan niemand ontkennen. Zijn inventieve creaties hebben
voor vele generaties de toon gezet. En terecht! Maar toen
hij veertig jaar na dato nog steeds in precies diezelfde stijl
van toen schreef, werd het toch een beetje pijnlijk. De zo
vrolijke, ongedwongen vertelstijl van de jaren zestig werkt
vandaag de dag niet meer. Comics maken is een vak geworden,
een bedrijfstak waarin professionals werken die precies weten
hoe een scène de meeste impact heeft en hoe een personage
praat. Daarbij vergeleken was Stan een welwillende hobbyist.
Vandaag nemen we dus afscheid van
Stan, de man die met zijn hobby zijn geld verdiende en zo
zijn dromen liet uitkomen. Hij heeft een lang, vol leven geleid.
Dat maakt het zeker niet minder verdrietig, maar wel gemakkelijker
te accepteren. Ik zal goed kijken, als ik vanavond de dvd
van Spider-Man opzet. Want ik wil hem niet missen.